Enstrümanlar
Tambura Nedir? Nasıl Çalınır? Fiyat – Bilgi – Tarihçe
Tambura Nedir? Nasıl Çalınır? Fiyat – Bilgi – Tarihçe
Tambura, Türk halk müziğinde sıkça kullanılan, telli ve uzun saplı bir çalgıdır. Hem solo hem de eşlik amaçlı çalınabilen tambura, geniş bir ses aralığına sahiptir ve genellikle Orta Asya ve Balkanlar’da da geleneksel müzikte yer alır. Hem yapı hem de çalım teknikleri açısından bağlama ile benzerlik gösterir. Tambura, türkülere ve halk müziği ezgilerine eşlik eden önemli bir müzik aletidir.
Bu yazıda tambura nedir, nasıl çalınır, fiyatları ve tarihçesi hakkında detaylı bilgiler bulacaksınız.
Tambura Nedir?
Tambura, telli bir enstrüman olup bağlama ailesinin bir üyesidir. Genellikle bağlamaya göre daha ince ve uzun bir yapıya sahip olan tambura, yaygın olarak Türk halk müziğinde ve özellikle bozlak, türkü, ağıt gibi müzik türlerinde çalınır. Tambura’nın sesi yumuşak ve derindir, bu da halk müziği türlerine güçlü bir duygusal katkı sağlar.
Tambura, farklı bölgelerde farklı boyutlarda ve şekillerde bulunabilir. Ancak genel olarak üç çift telden oluşur ve mızrap ya da parmakla çalınır. Türkiye’de kullanılan tambura bağlama türü, halk müziğinde sıkça tercih edilen bir formdur.
Tambura’nın Yapısı
Tambura, üç ana parçadan oluşur:
- Gövde (Tekne): Genellikle dut, ceviz veya maun gibi sert ağaçlardan yapılır. Tekne, tambura’nın sesini üretir ve rezonansı sağlar. Tambura’nın gövdesi, bağlamaya göre daha ince ve uzun olabilir.
- Sap: Tambura’nın sapı, tellerin gergin tutulduğu ve perdelerin yer aldığı kısımdır. Uzun saplı bir çalgı olan tambura, üzerinde 17 ila 24 arasında perde bulundurur. Bu perdeler, tam ve yarım tonların yanında mikrotonal geçişlere olanak tanır.
- Teller: Tambura genellikle üç çift telden oluşur. Bu teller, genellikle metal veya naylon olabilir ve tınıyı doğrudan etkiler.
Tambura Nasıl Çalınır?
Tambura çalmak, temel bağlama çalma teknikleri ile benzerlik gösterir. Parmaklar ile teller üzerinde notalar oluşturulurken, sağ el mızrap ile ritim veya melodi çalar. Tambura, geniş bir ses yelpazesine sahip olduğundan hem ritim hem de melodi çalımına olanak tanır.
Tambura Çalma Teknikleri
- Mızrapla Çalma:
- Tambura genellikle mızrap (pena) ile çalınır. Mızrap, tellere ritmik vurularak ses çıkarır. Mızrapla çalım, daha keskin ve belirgin sesler üretir.
- Nasıl Yapılır?: Sağ el mızrapla tellere vururken, sol el sap üzerinde farklı perdelerden notalar oluşturur. Bu teknik, tambura’nın ritmik yapısını ortaya çıkarır.
- Parmakla Çalma:
- Tambura, parmakla da çalınabilir. Parmaklarla tellere yumuşak vuruşlar yaparak daha sakin ve melodik sesler elde edilebilir.
- Nasıl Yapılır?: Baş parmağınız ve işaret parmağınızı kullanarak tellere hafif dokunuşlarla ritim veya melodi oluşturabilirsiniz. Bu teknik, özellikle yavaş türkü ve ağıtlarda kullanılır.
- Vuruş Teknikleri:
- Tambura çalarken, pizzicato ve arpej gibi teknikler de kullanılabilir. Pizzicato, tellerin parmaklarla çekilerek kısa ve kesik sesler oluşturulmasıdır. Arpej ise tellerin sırayla çalınarak akorlar elde edilmesidir.
- Ritim ve Melodi Kombinasyonu:
- Tambura, ritim ve melodi çalmak için aynı anda kullanılabilir. Bu sayede hem solo hem de grup çalgılarında tambura’nın zengin ses paleti ortaya çıkar. Halk müziğinde genellikle türkülerin altında çalınan arka plan melodilerinin temelini oluşturur.
Tambura’nın Tarihçesi
Tambura’nın kökeni, Orta Asya Türk kültürüne dayanmaktadır. Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan Türklerin göçü sırasında, kopuz gibi geleneksel çalgılar evrim geçirmiş ve bugünkü tambura formunu almıştır. Tambura, özellikle Osmanlı döneminde ve sonrası Anadolu halk müziğinde sıkça kullanılmış ve bu coğrafyada derin kökler salmıştır.
Tambura’nın Gelişimi
- Orta Asya Kökenleri: Kopuzun gelişimiyle beraber Türklerin müziğinde yaygın olarak kullanılan tambura, zamanla Anadolu’ya gelmiş ve burada Türk halk müziğinde kendine yer bulmuştur.
- Osmanlı Dönemi: Osmanlı döneminde tambura, saray müziğinden halk müziğine kadar geniş bir yelpazede kullanılmıştır. Dönemin ozanları, halk hikayelerini ve destanlarını tambura eşliğinde anlatmışlardır.
- Cumhuriyet Dönemi ve Modern Dönem: 20. yüzyılda tambura, halk müziği toplulukları ve sanatçıları tarafından yeniden popüler hale getirilmiştir. Özellikle TRT’nin halk müziği arşivlerinde tambura geniş bir yer tutar ve birçok halk müziği eserinde tambura ön plana çıkar.
Tambura Fiyatları
Tambura fiyatları, kullanılan malzeme kalitesi, işçilik ve markaya göre büyük farklılıklar gösterebilir. Genellikle başlangıç seviyesi tamburalar, orta kalitede malzemelerle yapılır ve daha uygun fiyatlıdır. Profesyonel tamburalar ise daha kaliteli ahşaplar ve teller kullanılarak üretilir ve fiyatları daha yüksek olabilir.
Fiyat Aralıkları:
- Başlangıç Seviyesi Tambura: 500 – 1.500 TL
- Genellikle yeni başlayanlar için uygun fiyatlıdır. Daha basit malzemelerle üretilmiştir, ancak halk müziğini öğrenmek için idealdir.
- Orta Seviye Tambura: 1.500 – 3.000 TL
- Daha iyi malzemelerden yapılmıştır ve ses kalitesi artmıştır. Orta seviyedeki müzisyenler için uygundur.
- Profesyonel Tambura: 3.000 TL ve üzeri
- Ceviz, maun gibi kaliteli ağaçlardan yapılır ve zengin, dolgun bir ses sunar. Uzun süreli kullanım için dayanıklıdır ve profesyonel performanslar için tercih edilir.
Tambura ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
1. Tambura çalmak zor mu?
Tambura, telli çalgılar arasında öğrenilmesi nispeten kolay bir enstrümandır. Bağlama çalmayı bilenler için tambura çalmak daha kolay olabilir. Ancak temel ritim ve melodilere alışmak için biraz pratik yapmak gereklidir.
2. Tambura çalmak için nota bilgisi gerekli mi?
Tambura, kulaktan çalınabilen bir enstrümandır ve nota bilgisi gerektirmeden de öğrenilebilir. Ancak daha karmaşık eserler için nota bilgisi faydalı olabilir.
3. Tambura ile bağlama arasındaki fark nedir?
Tambura, bağlama ailesinin bir üyesidir ve aralarındaki en büyük fark tamburanın daha uzun saplı ve ince olmasıdır. Tambura, daha derin bir ton ve zengin bir ses aralığı sunar.
4. Tambura hangi müzik türlerinde kullanılır?
Tambura, Türk halk müziği başta olmak üzere Orta Asya ve Balkanlar’daki halk müziklerinde kullanılır. Genellikle türkü, bozlak ve ağıt türlerinde tercih edilir.
5. Tambura fiyatları neden farklılık gösterir?
Tambura fiyatları, kullanılan malzemenin kalitesi, işçilik ve marka gibi faktörlere göre değişir. Daha uygun fiyatlı tamburalar genellikle öğrenci ve amatörler için üretilirken, profesyonel tamburalar daha pahalı ve kaliteli malzemelerden yapılır.
Sonuç: Tambura, Türk halk müziğinde önemli bir yere sahip olan telli bir çalgıdır. Kopuzdan evrilmiş ve bağlama ailesine katılmış olan bu enstrüman, türkü ve halk ezgilerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Tambura çalmak, hem amatör hem de profesyonel müzisyenler için erişilebilir ve keyifli bir deneyim sunar. Uygun fiyatlı seçeneklerden profesyonel modellere kadar tambura, her seviyeden müzisyene hitap eden bir çalgıdır.